Tiroid, endokrin sistemi oluşturan iç salgı bezlerinden biridir. Beş santimetre uzunluğunda yirmi gram ağırlığındadır. Boynun ön ve yanlarını sararak kelebek şeklinde çift kanatlı bir yapı oluşturur. Tiroidin ana görevi hormon üretmek, depolamak ve bu hormonları kan dolaşımına vererek vücuda yayılmasını sağlamaktır. Beyinde hipofiz bezi tarafından kontrol edilerek TSH olarak adlandırılan hormon tiroit uyarıcı hormondur. Görevi tiroidin hormon üretimini düzenlemektir. Tiroid hormonlarının etkilerinden bazıları, metabolizma hızı, beyin gelişimi, solunum, kalp ve sinir sistemi fonksiyonları, vücut ısısı, kas gücü, cilt kuruluğu, menstruasyon döngüleri, ağırlık ve kolesterol seviyeleridir.
Tiroidin ana görevi, T4 isimli tiroksin ve T3 isimli triiyodotironin yapmaktır. Dört iyon atomu içeren T4 tiroidin salgıladığı temel hormondur. Görevini yerine getirebilmek için bir iyot atomu çıkarılarak T3’e dönüştürülür. Bu işlem genelde T3’ün aktif olduğu dokularda gerçekleştirilir. Üretilen T4 hormonunun miktarı TSH hormonu tarafından kontrol edilir. Hipofizin salgıladığı TSH’ın miktarı, kanda tespit ettiği T4 miktarına bağlıdır. Az miktarda T4 algılarsa, TSH salgılamayı artırarak tiroidin T4 üretimini artırması için uyarır. Eğer T4 miktarı kanda çok miktarda algılanırsa, hipofiz bezi TSH üretmeyi azaltır hatta durdurabilir.
Tiroid rahatsızlığının bazı belirtileri
- Kilo vermede zorluk veya aşırı kilo kaybı
- Kabızlık
- Saç dökülmesi, kaşlarda dökülme
- Gözlerde öne doğru ileri derece büyüme
- Cilt kuruluğu
- Karın şişkinliği
- İştahsızlık
- Yüksek kolesterol
- Horlama başlaması
- Kas ve eklemlerde ağrı
- Çok üşümek, soğuğa tahammülsüzlük
- Yorgunluk, halsizlik, bitkinlik hissi
- Sabahları uyanamama, artan uyku isteği
- Unutkanlık
- Depresyon
- Sık değişen ruh hali
- Uykuya dalmakta güçlük
- Cinsel isteksizlik
- Seste kalınlaşma
- Ellerde titreme
- Sıcağa tahammülsüzlük
- Ağız kuruluğu
- Adet düzensizliği
Tiroid rahatsızlıklarının tanısının konulmasında ki en önemli testler FreeT3, Free T4 ve TSH’dır. Bu hormon sonuçlarının referans değerlerden düşük yada yüksek olması tiroidin iyi çalışmadığını gösterir. Free T3 ve Free T4 sonuçları düşük ise tiroidin az çalıştığı, yüksek ise de tiroidin çok çalıştığı düşünülür. Hamilelerde,doğum kontrol ve östrojen ilacı kullananlarda serbest T3 ve serbest T4 ölçümleri yapılmalıdır.
Tiroid bezi rahatsızlıklarının tespitindeki en önemli testlerden biri TSH’tır. Referans değerlerden düşük çıkan TSH sonucu tiroid bezinin aşırı çalıştığını gösterirken serum TSH düzeyinin normal değerlerden yüksek çıkması ise tiroid in az çalıştığına işaret eder.
Tiroid bezi rahatsızlıklarının tespitinde Anti TPO ve Anti Tg isimli iki antikora da bakılır. Bu antikorların yüksek olması rahatsızlığın bağışıklık sistemi bozukluğuna bağlı otoimmün hastalık olarak ortaya çıktığını gösterir. Otoimmün hastalıklar kendi dokusunu yabancı bir doku olarak algılayıp vücudun antikor üreterek onu yok etmeye çalışması ile ortaya çıkar. Anti Tiroglobulin ve Anti Tiroid Peroksidaz Antikorları tiroid bezine yapışarak hücrelere zarar verir. Anti-TPO ve anti-Tiroglobulin antikorları en çok Haşimato hastalığında yükselir.
TSH-reseptör antikoru, tiroidin aşırı çalışması ile gözlerde büyüme yaparak Basedow hastalığının oluşmasına sebebiyet vererek kanda yükselebilmektedir.
Tiroglobulin testi ameliyat olarak tiroidi tamamen alınan kanserli hastaların takibinde kullanılır. Tiroglobulin sonucunun yükselmesi kanserin tekrarladığına işaret eder.
Kalsitonin testiyle nodülü olan kişilerin teşhisi ve izlenmesinde kullanılır. Nodülü olan kişilerde Kalsitonin düzeyi yüksek ise kanser şüphesi artar ve ilave testler istenir.
Tiroid Paneli testleri
- TSH
- Free T3
- Free T4
- Total T3
- Total T4
- Tiroglobulin
- Anti Tg (Antin Tiroglobulin Antikoru)
- Anti TPO (Anti Tiroid Peroksidaz Antikoru)
- TRAK (TSH Reseptör Antikoru)
- Kalsitonin
Yapılacak bu testler bize bezin fonksiyonunu (hipertiroidi, hipotiroidi ve ötiroidi) tanımlamada yardımcı olmaktadır. Gebelik, yenidoğan ve yaşlılık dönemlerinde testlerinin değerlendirilerek hormon bozukluklarının bu gruptakilerin sağlığını etkileyip ciddi problemlere yol açmasından dolayı önem teşkil etmektedir.
